Stan aktualny i perspektywy rozwoju Jastrzębskiej Spółki Węglowej SA
- Szczegóły
- Kategoria: numer 5
- 25 listopad 2010
1. Ogólna charakterystyka Jastrzębskiej Spółki Węglowej SA
Jastrzębska Spółka Węglowa SA została utworzona 1 kwietnia 1993 roku jako jedna z siedmiu powstałych wówczas spółek węglowych. W jej skład weszło siedem samodzielnie funkcjonujących przedsiębiorstw górniczych, które przekształcono w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa. Aktualnie do JSW SA należy sześć kopalń: Borynia, Budryk, Jas-Mos, Krupiński, Pniówek i Zofiówka oraz Zakład Logistyki Materiałowej (rys. 1). Obszar górniczy kopalń czynnych ma powierzchnię 170 km2.
Spółka realizuje swoje cele i zadania w oparciu o „Strategię rozwoju zakładów JSW SA w latach 2010–2030”, która jest spójna ze „Strategią działalności górnictwa węgla kamiennego w Polsce w latach 2007–2015”.
Wszystkie działania przedstawione w Strategii, a mianowicie: produkcyjne, rozwojowe, inwestycyjne oraz handlowe JSW SA ukierunkowane są na utrzymanie w długim okresie czasowym pozycji lidera w produkcji węgli koksowych w Europie. Położenie geograficzne Spółki pozwala na uzyskanie przewagi konkurencyjnej u europejskich odbiorców w stosunku do producentów podobnego rodzaju węgla z Australii, USA, Kanady i Kolumbii.
Zdolności produkcyjne kopalń są determinowane przede wszystkim trudnymi warunkami geologiczno-górniczymi oraz występowaniem, często w sposób skojarzony, zagrożeń naturalnych (zagrożenia metanowego, pożarowego, tąpaniami, klimatycznego).
W 2009 roku, w związku z kryzysową sytuacją na rynku węglowo-koksowym, Spółka podjęła szereg działań organizacyjnych oraz oszczędnościowych, mających na celu dostosowanie wydobycia do możliwości sprzedaży.
W latach 2010–2030 zdolność wydobywcza netto kopań Spółki będzie wynosiła około 14,0 mln t/rok (w tym około 9,5 mln t/rok węgla koksowego).
Aktualnie kopalnie JSW S.A. posiadają ok. 514,4 mln ton zasobów operatywnych, z czego 246,3 mln ton jest udostępniona, natomiast pozostałe zasoby wymagają udostępnienia.
W bazie zasobowej JSW SA, w przeważającej mierze występują węgle koksowe typu 35 (65,3%) oraz typu 34 (27,0%). Około 6,3% zasobów operatywnych stanowią węgle typu 36 i 37 oraz 1,4% to węgle energetyczne typu 32–33.
W tablicy 1. przedstawiono charakterystykę zakładów górniczych wchodzących w skład Jastrzębskiej Spółki Węglowej S.A.
We wrześniu 2005 roku JSW SA uzyskała certyfikat Zintegrowanego Systemu Zarządzania, który potwierdził, iż Spółka wprowadziła oraz stosuje system zarządzania jakością oraz system zarządzania środowiskowego.
2. Rozwój bazy zasobowej kopalń.
Systematyczne sczerpywanie zasobów w eksploatowanych obszarach wydobywczych powoduje, że obecna żywotność kopalń spółki determinuje potrzebę ciągłego rozwoju bazy zasobowej. Dlatego też, istotnym elementem strategii rozwoju JSW SA jest realizacja szeroko zakrojonego programu inwestycyjnego (rys. 2). Ma on na celu stworzenie bazy zasobowej węgla koksowego przy zachowanej zasadzie optymalnego wykorzystania zasobów. Realizacja przedsięwzięć inwestycyjnych w zakresie udostępnienia i zagospodarowania zasobów węgla prowadzona jest więc w następujących kierunkach:
• zagospodarowanie zasobów węgla w sąsiedztwie czynnych kopalń:
– złoże „Bzie-Dębina 2-Zachód”, „Bzie-Dębina 1-Zachód” przez kopalnię „Zofiówka; zasoby operatywne złóż szacowane są na 94,9 mln ton do poziomu 1110 oraz 199 mln ton do poziomu 1300, rozpoczęcie eksploatacji planowane jest w 2019.
– złoże „Pawłowice 1” przez kopalnię „Pniówek”; zasoby operatywne złoża szacowane są na 54,6 mln ton do głębokości 1140 m oraz 90,6 mln ton do głębokości 1300 m, rozpoczęcie eksploatacji przewidziano w 2014.
– część złoża „Żory” i „Warszowice-Pawłowice Północ” przez kopalnię „Borynia”; zasoby operatywne szacowane są na 37,6 mln ton, rozpoczęcie eksploatacji przewidziano w 2019.
– część złoża „Żory Suszec” oraz partii E i Zgoń w obszarze macierzystym kopalni „Krupiński”; zasoby operatywne szacowane są na 26,5 mln ton, rozpoczęcie eksploatacji przewidziano w 2012.
– część złoża „Chudów-Paniowy 1” przez kopalnię „Budryk”; zasoby operatywne szacowane są na 4,0 mln ton.
• zagospodarowanie zasobów zalegających na większych głębokościach w obszarach macierzystych kopalń – budowa nowych poziomów:
– 1290 w kopalni „Budryk” – zasoby operatywne – 159,4 mln ton, rozpoczęcie eksploatacji przewidziano w 2014.
– 1080 w kopalni „Zofiówka”– zasoby operatywne – 49,0 mln ton, rozpoczęcie eksploatacji przewidziano w 2016.
– 1000 w kopalni „Pniówek” – zasoby operatywne – 56,1 mln ton, eksploatację rozpoczęto w 2004.
Realizacja planowanych w latach 2010–2030 powyższych przedsięwzięć inwestycyjnych związanych ze zwiększeniem bazy zasobowej zabezpieczy możliwość utrzymania działalności kopalń w okresie:
– KWK „Budryk”: 68 lat,
– KWK „Krupiński”: 21 lat,
– KWK „Pniówek”: 42 lata,
– KWK „Borynia” / Ruch Borynia „Kopalni Zespolonej”: 33 lata,
– KWK „Jas-Mos”/Ruch Jas-Mos „Kopalni Zespolonej”: 13 lat,
– KWK „Zofiówka”/Ruch Zofiówka „Kopalni Zespolonej”: 42 lata.
Potencjalne możliwości dalszego rozszerzenia bazy zasobowej JSW SA stwarza również ewentualna realizacja przedsięwzięć w zakresie:
– udostępnienia zasobów w obrębie złoża „Gołkowice” o powierzchni 12,8 km2 i szacunkowych zasobach bilansowych określonych na podstawie udokumentowania w wysokości 140 mln ton,
– udostępnienia zasobów w obrębie złoża „Bzie-Dębina 1-Wschód” o powierzchni 18,2 km2 i szacunkowych zasobach bilansowych do głębokości 1300 m w wysokości 393,0 mln ton.
Jednakże warunkiem realizacji tych zamierzeń jest weryfikacja bazy zasobowej oraz ekonomiczna efektywność przedsięwzięć inwestycyjnych.
Przedstawione powyżej przedsięwzięcia umożliwią utrzymanie czołowej pozycji rynkowej w długoletniej perspektywie.
Również jednym z działań zmierzających do poprawy efektywności JSW SA jest techniczna i organizacyjna integracja kopalń „Borynia”, „Jas-Mos” i „Zofiówka”. Jej celem jest obniżenie kosztów produkcji poprzez lepsze wykorzystanie potencjału ludzkiego i technicznego, przy jednoczesnej poprawie wykorzystania zasobów zalegających w złożach kopalń.
Proces technologicznej integracji kopalń jest przeprowadzany w dwóch etapach.
Pierwszy etap, który trwa od 2005 roku obejmuje integrację kopalń „Borynia”, „Zofiówka” i utworzenie kopalni „Kopalnia Zespolona” w dniu 01.01.2011.
Drugim etapem integracji będzie włączenie 01.01.2013 roku w strukturę „Kopalni Zespolonej” kopalni „Jas-Mos”.
3. Innowacyjne rozwiązania techniczne
podnoszące bezpieczeństwo pracy
i zwiększające efektywność procesu wydobycia
Jastrzębska Spółka Węglowa SA wykorzystuje na szeroką skalę nowoczesne technologie oraz techniki zarządzania, podejmując w tym kierunku działania w następujących obszarach:
– wyposażenie w nowoczesne maszyny i urządzenia poszczególnych ogniw procesu produkcji,
– wdrożenie opłacalnych ekonomicznie technologii wykorzystania metanu poprzez m. in. zabudowę silników gazowych jak również zastosowanie w przyszłości nowych technologii polegających na: wzbogacaniu, skraplaniu, utylizacji metanu o niskiej koncentracji; stopień wykorzystania metanu wzrośnie z 72% w 2009 roku do 95% w latach następnych,
– systematyczną modernizację przeróbki mechanicznej w celu utrzymania wysokiej jakości węgla handlowego,
– efektywne wykorzystanie zasobów węgla zalegających w pokładach o małej miąższości (do 1,5 m) poprzez zmianę technologii urabiania z wykorzystaniem techniki strugowej,
– wdrażanie nowych technologii w celu zminimalizowania negatywnego oddziaływania na środowisko,
– przedsięwzięcia mające znacząco poprawić bezpieczeństwo i warunki pracy, takie jak: wdrażanie systemów automatyki i zdalnego sterowania maszyn i urządzeń, rozbudowa systemu monitoringu w celu ograniczenia awarii oraz identyfikacja załogi w miejscach zagrożonych w kopalni, jak również budowa, bądź rozbudowa systemów klimatyzacji w celu poprawy mikroklimatu (wzrost mocy chłodniczej z 35 MW do 80 MW),
– kreowanie i wdrażanie mechanizmów poprawiających efektywność działalności,
– zarządzanie projektami, w szczególności przy realizacji przedsięwzięć strategicznych,
– stałe unowocześnianie i rozwój systemów informatycznych w celu wsparcia procesów biznesowych,
– doskonalenie Systemu Zarządzania,
– kształtowanie kultury organizacyjnej.
Powyższe rozwiązania techniczne oparte są o najnowocześniejsze dostępne technologie na rynku krajowym i światowym i pozwalają one na efektywne oraz bezpieczne prowadzenie całego procesu produkcyjnego.
4. Bezpieczeństwo i higiena pracy
Jednym z celów strategicznych spółki jest ciągłe podwyższanie poziomu bezpieczeństwa i higieny pracy. Cel ten realizowany jest zasadniczo w trzech obszarach:
– Ograniczenie wpływu czynnika ludzkiego na wypadkowość poprzez szereg działań takich jak: doskonalenie poziomu kompetencji i wyszkolenia pracowników oraz propagowanie bezpiecznych zachowań pracowników i jednoczesny brak tolerancji dla zachowań stwarzających zagrożenia. W celu poprawy przekazu informacji oraz propagowania bezpiecznych zachowań pracowników w kopalniach JSW SA wykorzystywane są również nowoczesne środki i metody audiowizualne. Ponadto prowadzone są działania zmierzające do angażowania pracowników w działania na rzecz bezpieczeństwa m.in. poprzez konkursy w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, zakładowe kampanie społeczne oraz inne. Kolejną inicjatywą w tym obszarze było wprowadzenie systemu wynagrodzeń premiującego bezpieczną pracę, który został wdrożony w JSW SA od 01.07.2010.
– Zapewnienie właściwego poziomu ochrony przed zagrożeniami. W kopalniach JSW S.A. występują, często w sposób skojarzony, wszystkie zagrożenia naturalne. Stanowią one potencjalne niebezpieczeństwo dla ludzi i mienia kopalń oraz często ograniczają zdolności wydobywcze. Stan zagrożeń oraz stosowana profilaktyka są przedmiotem stałej analizy kopalnianych Zespołów opiniodawczych w sprawach rozpoznawania i zwalczania zagrożeń występujących w zakładach górniczych JSW S.A. Z uwagi na wysoki stan zagrożeń utrzymany zostanie nadal wzrostowy trend nakładów na profilaktykę w tym zakresie.
– Zapewnienie wysokiego poziomu technicznego kopalń poprzez m.in. unifikację maszyn i urządzeń, jak również rozwój systemów transportu podziemnego opartego o kolejki podwieszane z napędem spalinowym.
5. Ochrona środowiska
Podstawowym celem działalności Jastrzębskiej Spółki Węglowej SA w zakresie ochrony środowiska jest ograniczenie i zminimalizowanie negatywnego oddziaływania produkcji górniczej na środowisko naturalne.
Cel ten osiągany jest poprzez realizację następujących kierunków działań:
– dozowanie zasolonych wód dołowych kolektorem „Olza” do rzeki Odry, a tym samym zmniejszenie ich negatywnego oddziaływania na wody powierzchniowe i spełnienie warunków ochrony hydro-technicznej,
– zmniejszenie ilości wytwarzanej skały płonnej (odpadów wydobywczych) i maksymalne ich zagospodarowanie w wyrobiskach podziemnych, na powierzchni oraz wykorzystanie do produkcji kruszyw,
– redukcję emisji zanieczyszczeń pyłowo-gazowych do atmosfery ze szczególnym uwzględnieniem emisji gazów cieplarnianych,
– minimalizację wpływów eksploatacji górniczej na powierzchnię terenu,
– realizację napraw obiektów inżynieryjno-budowlanych dotkniętych szkodami górniczymi,
– likwidację nadmiernego poziomu hałasu emitowanego do środowiska,
– rekultywację i zagospodarowanie terenów objętych działalnością górniczą.
Istotne dla spełniania celów środowiskowych są czynności związane z planowaniem, realizacją, pomiarem, analizą i doskonaleniem procesów, które są objęte pełnym nadzorem, a przez to zapewniona jest minimalizacja negatywnego w pływu na środowisko.
6. Strategia kapitałowa
Aktualnie Grupę Kapitałową Jastrzębskiej Spółki Węglowej SA tworzą: JSW SA, Grupa Kapitałowa Koksowni Przyjaźń Sp. z o.o., Grupa Kapitałowa Jastrzębskich Zakładów Remontowych Sp. z o.o., Grupa Kapitałowa Spółki Energetycznej „Jastrzębie” SA, Jastrzębska Spółka Kolejowa Sp. z o.o., Polski Koks SA, Centrum Informatyki ROW Sp. z o.o., Centralne Laboratorium Pomiarowo-Badawcze Sp. z o.o., Jastrzębska Spółka Ubezpieczeniowa Sp. z o.o. oraz Jastrzębska Agencja Turystyczna Sp. z o.o.
W ramach realizacji założeń budowy silnej grupy kapitałowej, w odpowiedzi na identyfikowane w ostatnim czasie zjawiska konsolidacyjne w postaci łączenia się stalowych koncernów, realizując założenia „Strategii działalności górnictwa węgla kamiennego w Polsce w latach 2007–2015” prowadzone są działania zmierzające do dokończenia procesu tworzenia Grupy Węglowo-Koksowej na bazie JSW SA poprzez wniesienie przez Skarb Państwa do spółki wkładu niepieniężnego w postaci 9,71 % udziałów Koksowni Przyjaźń Sp. z o.o. oraz większościowego pakietu akcji Kombinatu Koksochemicznego Zabrze SA.
Plany dotyczące osiągnięcia docelowej struktury Grupy Kapitałowej JSW SA opierają się na założeniu, iż ma to być Grupa sprawnie zarządzana z jasno określoną strategią działania i dominującą rolą JSW SA. Powiększenie Grupy Kapitałowej JSW SA w sposób przewidziany w strategii rządowej przyczyni się do wzrostu wartości spółek tworzących Grupę. Nastąpi to m.in. poprzez uzyskanie efektów synergii wynikających z koncentracji pionowej sektora oraz wspólną strategię działania podmiotów wchodzących w skład Grupy.
Zakłada się, że działalność Grupy Kapitałowej JSW SA będzie skoncentrowana w czterech obszarach, tj. węglowym (wydobywanie węgla), koksowym (produkcja i handel koksem), energetycznym (produkcja energii elektrycznej, chłodu, ciepła) oraz usługowym (działalność remontowa, kolejowa, laboratoryjna, ubezpieczeniowa, informatyczna).
Aktualnie prowadzone są przez JSW SA działania zmierzające do uporządkowania struktury Grupy Kapitałowej. Są one elementem przygotowującym do wejścia JSW SA na Giełdę Papierów Wartościowych w Warszawie. Pozyskanie kapitału poprzez emisję akcji JSW SA w trybie subskrypcji publicznej częściowo zapewni środki na finansowanie inwestycji o kluczowym znaczeniu dla przyszłości JSW SA i całej Grupy Kapitałowej.
7. Podsumowanie
Jastrzębska Spółka Węglowa SA jest aktualnie największym w Polsce i w Europie producentem najwyższej jakości węgla ortokoksowego stanowiącego podstawowy surowiec do produkcji koksu metalurgicznego.
Kopalnie JSW SA posiadają znaczną perspektywę rozwoju bazy zasobowej. Udostępnienie złóż „Bzie-Dębina 1-Zachód” i „Bzie-Dębina 2-Zachód”, „Pawłowice 1” części złóż „Żory” „Warszowice-Pawłowice Północ” oraz „Żory-Suszec”, jak również budowa poziomów: 1290 w KWK „Budryk”, 1080 w KWK „Zofiówka” i 1000 w KWK „Pniówek” oraz utworzenie kopalni zespolonej są przedsięwzięciami strategicznymi dla rozwoju JSW SA Przedsięwzięcia te pozwolą na utrzymanie produkcji JSW SA w okresie wieloletnim na poziomie około 9,5 mln t/rok węgla koksowego. Powyższe inwestycje są realizowane w oparciu o istniejącą infrastrukturę techniczną kopalń macierzystych, co pozwala na znaczące ograniczenie nakładów inwestycyjnych. W JSW SA wdraża się na bieżąco innowacyjne rozwiązania techniczne, które podnoszą bezpieczeństwo pracy oraz zwiększają efektywność procesu wydobycia.
W „Strategii rozwoju zakładów JSW SA w latach 2010–2030” przyjęto docelowy kształt Grupy Kapitałowej JSW SA, której działalność skoncentrowana będzie w czterech obszarach skupionych odpowiednio w Dywizjach: Węglowej, Koksowej, Energetycznej i Usługowej.
Powyższe działania zmierzają do uporządkowania struktury Grupy Kapitałowej i będą elementem przygotowującym do wejścia na Giełdę Papierów Wartościowych. Możliwość pozyskania kapitału poprzez emisję akcji, zapewni środki na finansowanie inwestycji strategicznych w JSW SA.
• dr inż. Andrzej Tor
Jastrzębska Spółka Węglowa S.A., Jastrzębie Zdrój
