60 lat Wydziału Inżynierii Mechanicznej i Robotyki
- Szczegóły
- Kategoria: numer 9
- 26 listopad 2012
W bieżącym roku obchodzimy sześćdziesiątą rocznicę działalności Wydziału Inżynierii Mechanicznej i Robotyki AGH. Jest to więc rok jubileuszu dla Wydziału, który ma swoją tradycję sięgającą początków istnienia Akademii Górniczo-Hutniczej.
Bogata historia wydziału jest ściśle związana z historią mechaniki polskiej, której początki miały miejsce w Krakowie oraz jest związana z rozwojem nauk mechanicznych od zarania AGH.
Nauki mechaniczne były obecne na uczelni od początku działalności Akademii. Jeszcze przed wybuchem I Wojny Światowej Komitet Organizacyjny mającej powstać akademii uzyskał zgodę władz austriackich na kreowanie 6 katedr, w tym Katedry Budowy Maszyn i Wytrzymałości Materiałów.
W roku otwarcia Akademii Górniczej Naczelnik Państwa Józef Piłsudzki mianował profesorem zwyczajnym teorii i budowy maszyn oraz mechaniki technicznej inż. Stanisława Płużańskiego, zaś profesorem nadzwyczajnym fizyki i mechaniki technicznej dr. Jana Stocka. W 1920 roku Naczelnik Państwa mianował dr. inż. Jana Krauzego na stanowisko zwyczajnego profesora kontraktowego mechaniki technicznej i teorii budowy maszyn. Powstała Katedra Maszyn Górniczych, Katedra Mechaniki Hutniczej oraz Katedra Maszynoznawstwa II. W programach nauczania znalazły się w szerokim zakresie dyscypliny mechaniczne. Widać z tego, że organizatorzy i władze nowo powstałej uczelni zdawali sobie dobrze sprawę ze znaczenia dyscyplin podstawowych i maszynowych. Ważność tych zagadnień znalazła się w podejmowanych przez profesorów E. Chromińskiego i J. Krauzego inicjatywach rozszerzenia zakresu tych dyscyplin i podniesienia ich do rangi osobnego wydziału. W 1922 roku prof. Jan Krauze skierował do ówczesnego Ministra Wyznań i Oświecenia Publicznego memoriał w sprawie rozwoju wyższych szkół technicznych w Polsce, w którym znajdował się postulat utworzenia odrębnego wydziału mechanicznego z oddziałami konstrukcyjnym i technologicznym. W sprawie rozwoju dyscyplin mechanicznych i elektrycznych wypowiedziało się Ogólne Zebranie profesorów akademii (1926). Rozkwit nauk mechanicznych w akademii nastąpił po zakończeniu II Wojny Światowej. W dniu 8 stycznia 1946 roku powstał Wydział Elektromechaniczny. Można więc uznać, że 1946 rok jest początkiem naszego wydziału, gdyż wówczas rozpoczęło się kształcenie w Akademii Górniczej inżynierów mechaników. Pierwszym dziekanem wydziału został prof. Jan Krauze, który funkcję tę pełnił do 1950 roku. Drugim i ostatnim dziekanem był prof. Stanisław Kurzawa. Na Wydziale Elektromechanicznym działały następujące jednostki naukowo-dydaktyczne o kierunku mechanicznym:
– Zakład Maszynoznawstwa I – kierownik prof. Jan Krauze,
– Zakład Mechaniki Teoretycznej – kierownik mgr filozofii inż. Stefan Ziemba,
– Zakład Obróbki Mechanicznej Materiałów – kierownik zastępca prof. dr Witold Biernacki,
– Zakład Silników Cieplnych – kierownik inż. Kazimierz Szawłowski,
– Zakład Pomp i Wentylatorów – kierownik prof. zw. Zygmunt Ciechanowski.
W 1949 roku utworzona została Katedra Wytrzymałości Materiałów, a jej kierownikiem został prof. dr inż. Wacław Olszak. Po raz pierwszy w 1949 roku na wydziale nadany został stopień doktora nauk technicznych Stefanowi Ziembie. Godnym odnotowania jest fakt, że na wydziale utworzony został „ad personam” Zakład Wyższych Zagadnień Mechaniki dla znakomitego polskiego uczonego prof. Maksymiliana Tytusa Hubera.
W 1952 roku Wydział Elektromechaniczny podzielony został na 2 odrębne wydziały o kierunku elektrycznym i kierunku maszynowo-mechanicznym. Z dniem 1 października rozpoczęła się 60-letnia historia osobnego wydziału, początkowo pod nazwą Wydział Mechanizacji Górnictwa i Hutnictwa. Z początkiem roku akademickiego 1957/58 zmieniona została nazwa wydziału na Wydział Maszyn Górniczych i Hutniczych. Od 1 kwietnia 1992 roku wydział nosi nazwę Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki. Wydział w swej 60-letniej historii był kierowany przez 16 dziekanów, którzy byli i są wybitnymi uczonymi, doskonałymi organizatorami życia naukowego i realizacji procesu dydaktycznego, ale również ludźmi tworzącymi wspaniały klimat stosunków międzyludzkich. Dziekanami wydziału byli: prof. Kazimierz Szawłowski, prof. Wacław Lesiecki, prof. Stanisław Markowski, prof. Jan Aniola, prof. Mieczysław Damasiewicz, prof. Eugeniusz Podoba, prof. Adam Siemieniec, prof. Zygmunt Drzymala, prof. Józef Giergiel, prof. Artur Bęben, prof. Andrzej Skorupa, prof. Janusz Kowal, prof. Wojciech Batko, prof. Włodzimierz Kowalski.
W swojej 60-letniej, czy 66-letniej (jak chcą niektórzy) historii wydział stał się jednym z największych i najlepszych wydziałów w Akademii Górniczo-Hutniczej. Może się poszczycić osiągnięciami na wszystkich polach działalności, które dają mu pozycję jednego z najlepszych wydziałów mechanicznych nie tylko w Polsce, lecz również na świecie. Wydział wykształcił tysiące absolwentów, którzy piastowali i piastują wysokie stanowiska w przemyśle, szkolnictwie wyższym i administracji państwowej. Wypromował 567 doktorów nauk technicznych, nadał stopień doktora habilitowanego 160 osobom. Na wniosek Rady Wydziału Senat AGH nadał tytuł doktora honoris causa 14 wybitnym naukowcom polskim i zagranicznym.
O rozwoju wydziału świadczyć może liczba kształconych studentów. W 1952 roku, gdy wydział jako osobna jednostka organizacyjna rozpoczynał swoją działalność na wszystkich latach studiowało 403 studentów. W chwili obecnej liczba ta dochodzi prawie do 4000. Sukcesy wydział zawdzięcza przede wszystkim swoim pracownikom począwszy od pracowników administracji i naukowo-technicznych skończywszy na profesorach. Wśród wielu pracowników, którzy przyczynili się do obecnej pozycji wydziału, którzy swoją wszechstronną działalnością budowali sławę nauk mechanicznych w akademii należy wymienić: Maksymiliana Tytusa Hubera, Wacława Olszaka, Stefana Ziembę, Witolda Biernackiego, Jana Krauzego, Władysława Bogusza, Aleksandra Lisowskiego, Oktawiana Popowicza, Zygmunta Kaweckiego, Tadeusza Kubiczka, Andrzeja Battaglię, Kazimierza Szawłowskiego, Jana Senteka, Jana Aniołę, Władysława Dobruckiego, Wiesława Zapałowicza, Jana Kaczmarka, Mieczysława Damasiewicza, Juliusza Stachurskiego.
Trzech profesorów Wydziału otrzymało decyzją Senatu Uczelni zaszczytny tytuł Profesora Honorowego AGH: Artur Bęben, Józef Giergiel, Stanisław Pytko.
Historia wydziału to jego ciągły i dynamiczny rozwój w zakresie badań naukowych, rozwoju kadry naukowej, dydaktyki, współpracy z przemysłem i rozbudowy oraz modernizacji bazy laboratoryjnej i dydaktycznej. Ostatnie pięć lat, które upłynęły od poprzedniego jubileuszu to wzrost liczby kształconych studentów na wszystkich rodzajach studiów o prawie tysiąc. Obecnie wydział kształci studentów na studiach stacjonarnych i niestacjonarnych na Kierunku Mechanika i Budowa Maszyn, Automatyka i Robotyka, Mechatronika (w języku polskim i angielskim), Inżynieria Akustyczna oraz Inżynieria Mechaniczna i Materiałowa. Dwa ostatnie kierunki powstały jako studia międzykierunkowe realizowane z innymi Wydziałami AGH i w takiej formie realizacji procesu dydaktycznego na studiach inżynierskich i magisterskich władze wydziału widzą przyszłość i dostosowywanie wiedzy absolwentów do potrzeb szybko zmieniającego się rynku pracy. Od czterech lat wydział realizuje proces dydaktyczny na studiach niestacjonarnych w Zamiejscowym Ośrodku Dydaktycznym AGH w Mielcu, który został utworzony na potrzeby kształcenia pracowników przedsiębiorstw ze Specjalnej Strefy Ekonomicznej „Euro-Park” Mielec. Duże zainteresowanie studiami w ZOD AGH w Mielcu pozwala na planowanie uruchomienia w tym ośrodku studiów magisterskich.
Władze wydziału zawsze miały na szczególnej uwadze rozwój kadry naukowo-dydaktycznej. W ostatnim pięcioleciu została wypromowana na wydziale rekordowa w historii liczba 65 doktorów, 21 doktorów habilitowanych i 11 profesorów tytularnych. Obecna Rada Naukowa wydziału składa się z 53 profesorów i doktorów habilitowanych. Wydział ma pełne uprawnienia akademickie do nadawania stopni i tytułów naukowych w trzech dyscyplinach: Budowa i Eksploatacja Maszyn, Mechanika, Automatyka i Robotyka. Rozwój kadry sprzyja osiągnięciom w zakresie publikacji naukowych, za które pracownicy wydziału uzyskali za ostatnie pięć lat łącznie 10616 punktów (w tym znaczna ich część uzyskana w renomowanych czasopismach europejskich i światowych z tzw. listy filadelfijskiej) oraz 5230 punktów za uzyskane patenty i zgłoszenia patentowe zgodnie z punktacją Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. W zakresie patentowania osiągnięć naukowych zajmujemy zdecydowane pierwsze miejsce w AGH i w Polsce. Pracownicy Wydziału realizowali w tym okresie znacznie więcej różnego rodzaju projektów badawczych w tym grantów MNiSW, grantów europejskich oraz projektów celowych i rozwojowych, kładąc szczególny nacisk na innowacyjność wykonywanych projektów. Dorobek wydziału za okres ostatnich pięciu lat to: 341 artykuły w czasopisma z tzw. listy filadelfijskiej, 1140 artykułów w recenzowanych czasopismach z listy MNiSW, 79 książek i monografii w języku angielskim i polskim, 210 rozdziałów w książkach i monografiach w języku angielskim i polskim, 230 referatów wygłoszonych na kongresach i konferencjach polskich i międzynarodowych, 154 zrealizowane projekty badawcze, 61 zrealizowanych projektów celowych, 501 zrealizowanych umów w zakresie nowych technologii, materiałów, wyrobów i systemów, 159 uzyskanych patentów, 195 zgłoszeń patentowych, 83 sprzedane licencje, know-how.
Władze wydziału dbały o rozbudowę bazy naukowo-dydaktycznej i tak w ostatnich latach została oddana do użytku dla pracowników i studentów nowoczesna biblioteka, powstało Centrum Obsługi Badań Naukowych i Dydaktyki, zbudowano i zmodernizowano wiele laboratoriów badawczych, oddano do użytku nowe i zmodernizowane sale dydaktyczne oraz pracownie informatyczne. Wysoka jakość prac naukowych, publikacje w renomowanych czasopismach krajowych i zagranicznych, monografie, podręczniki, patenty, a także odpowiednie zaplecze naukowo-dydaktyczne z unikalnymi laboratoriami i nowoczesną aparaturą badawczą mówią o sile wydziału.
Przedstawione osiągnięcia dały wydziałowi pierwsze miejsce w Polsce wśród Wydziałów Mechanicznych, a od dwóch lat jest liderem wszystkich wydziałów w Akademii Górniczo-Hutniczej.
Celami strategicznymi wydziału jest utrzymanie tej pozycji w latach następnych poprzez kontynuację osiągnięć w zakresie publikacji naukowych, uzyskiwanych patentów, prowadzonych projektów badawczych finansowanych ze środków poza budżetowych i europejskich, rozszerzanie współpracy międzynarodowej w zakresie badań naukowych i dydaktyki. Dalszy intensywny rozwój młodej kadry naukowo-dydaktycznej poprzez motywowanie do wcześniejszego uzyskiwania stopnia doktora habilitowanego i tytułu profesora. Należy czynić dalsze starania o uzyskiwanie kolejnych uprawnień w zakresie nadawania stopnia doktora i doktora habilitowanego nauk technicznych. Rozszerzanie oferty edukacyjnej poprzez uruchamianie kolejnych interdyscyplinarnych kierunków kształcenia na studiach inżynierskich i magisterskich. Jest to możliwe, bo wydział zwiększa systematycznie w ostatnich latach liczbę samodzielnych pracowników naukowo-dydaktycznych. Należy również pamiętać o konieczności dywersyfikacji źródeł finansowania, tak w zakresie badań naukowych, jak również dydaktyki. Cele te możemy osiągnąć tylko wówczas, gdy będziemy dużym, znaczącym wydziałem w skali naszej Alma Mater, jak również Polski, a to jest do zrealizowania poprzez zachowanie jedności i solidarnej współpracy wszystkich katedr i zatrudnionych w nich pracowników.
Z okazji jubileuszu wydziału została wydana monografia pt. 1952–2012 Sześćdziesiąt lat minęło przedstawiająca najważniejsze wydarzenia i pracowników wydziału, którzy tworzyli przez sześćdziesiąt lat jego historię. Zachęcamy do lektury przygotowanej monografii i przesyłania swoich uwag, komentarzy oraz posiadanych materiałów, aby kolejne wydanie mogło w sposób pełniejszy przedstawić historię i ludzi naszego wydziału.
• Zbigniew Witold Engel, Janusz Kowal, Bolesław Karwat
