Vivat Akademia
Periodyk Akademii Górniczo-Hutniczej
29 marzec 2024

Jan Paweł II na znakach pocztowych Poczty Polskiej

(cz. I wydania z lat 1979–2000)

27 kwietnia 2014 roku miała miejsce w Rzymie, na Placu Świętego Piotra, kanonizacja dwóch wielkich papieży Jana XXIII i Jana Pawła II, której uroczyście dokonał Ojciec Święty Franciszek, w obecności emerytowanego papieża Benedykta XVI. To doniosłe wydarzenie wyniesienia na ołtarze Karola Wojtyły – Jana Pawła II, między innymi doktora honoris causa AGH, upamiętniły emisje znaczków pocztowych wielu państw świata. W tym opracowaniu pragnę przypomnieć emisje Poczty Polskiej poświęcone osobie naszego doktora honorowego. Emisjami tymi były znaczki pocztowe, kartki z wydrukowanym znaczkiem oraz jedna koperta. Te oficjalne wydania znaków pocztowych uzupełniają setki datowników okolicznościowych i kartek pocztowych beznominałowych.

Pierwszą była emisja z okazji pierwszej pielgrzymki do Ojczyzny w 1979 roku. Składały się na nią wprowadzone do obiegu 2 VI 1979: blok o nominale 50 zł wydany w dwóch wersjach kolorystycznych – srebrnej i złotej (Fi 2484 a, b; bl. 62 a, b) oraz dwa znaczki o nominałach 1,50 zł i 8,40 zł (Fi 2482 – 3). Na fot. 1 prezentujemy wersję srebrną bloku, ostemplowaną datownikiem okolicznościowym stosowanym w Gnieźnie. Natomiast na fot. 2 pokazujemy oba znaczki w tym fragment koperty przygotowanej przez Pocztę Polską ze znaczkiem za 1,50 zł przedstawiającym Jana Pawła II na tle Kościoła Mariackiego, ostemplowanym datownikiem okolicznościowym stosowanym w Krakowie. Warto zwrócić uwagę na niezwykle małe wymiary datownika krakowskiego, sprzeczne z obowiązującymi w tym zakresie przepisami pocztowymi. Widać zadbał o to ktoś, pragnący przypodobać się w ten sposób ówczesnej władzy.

fot. 1

fot. 1

fot. 2

fot. 2

W 1983 roku, po zawieszeniu stanu wojennego, miała miejsce druga pielgrzymka Jana Pawła II do Polski, związana z 600-leciem obecności na Jasnej Górze obrazu „Czarnej Madonny”, obchodzonym rok wcześniej. Wizytę upamiętniła Poczta Polska emisją dwóch znaczków o nominałach 31 zł i 65 zł (Fi 2720-21) i znaczka o nominale 65 zł w bloku (Fi bl. 77), wprowadzonych do obiegu 16 czerwca 1983 roku. Znaczki te prezentujemy na fot. 3. Tego samego dnia wprowadzono także do obiegu serię 7 kartek pocztowych i 1 kopertę z wydrukowanymi znakami opłaty, tak zwanych całostek. Noszą one numery Fi Cp 830-36 oraz Fi Ck 74. Warto też odnotować, że kartka Cp 830 wydrukowana została w dwóch wersjach: z nieprawidłową (którą wycofano z obiegu) i prawidłową kolejnością herbów Watykanu i Polski. Na fot. 4 pokazujemy wersję tej kartki wycofanej z obiegu. Natomiast na fot. 5 prezentujemy kartkę Cp 831 ostemplowaną datownikiem okolicznościowym upamiętniającym kanonizację Brata Alberta, której na krakowskich Błoniach dokonał Jan Paweł II.

fot. 3

fot. 3

fot. 4

fot. 4

fot. 5

fot. 5

Kolejna, trzecia pielgrzymka do Ojczyzny miała miejsce w 1987 roku. Upamiętniła ją Poczta Polska kilkoma emisjami wprowadzonymi do obiegu 8 czerwca 1987 roku. Były nimi: blok (Fi bl. 88) zawierający znaczek o nominale 50 zł (Fi 2950), przedstawiający Zamek Królewski w Warszawie pomiędzy dwoma przywieszkami z portretami Jana Pawła II po lewej stronie i gen. W. Jaruzelskiego po prawej stronie znaczka (fot. 6). Kolejna emisja to dwa znaczki o nominałach 15 zł i 45 zł (Fi 2951-2). Znaczki te drukowane były w arkusikach po 6 parek 15 + 45 zł. Wreszcie wydano blok o nominale 50 zł (bl. 89, znaczek w bloku Fi 2953). Na fot. 7 pokazano dwie parki znaczków i blok 89. Wydano także serię dziewięciu całostek (kartek pocztowych) – Cp 950-58. Jedną z tych kart (Cp 953) pokazujemy na fot. 8.

fot. 6

fot. 6

fot. 7

fot. 7

fot. 8

fot. 8

18 maja 1990 roku Poczta upamiętniła jednym znaczkiem o nominale 1000 zł (Fi 3117) 70. rocznicę urodzin Jana Pawła II (fot. 9).

Rok później miała miejsce kolejna wizyta w Polsce – oficjalnie czwarta, podzielona na dwie części, a więc praktycznie były to czwarte i piąte odwiedziny Polski. 1 czerwca 1991 roku wprowadziła Poczta do obiegu dwa znaczki o nominałach 1000 zł i 2000 zł (Fi 3186-7) – fot. 10 oraz serię czterech kartek Cp 1015-18. Jedną z nich (Cp 1015) pokazano na fot. 11. Natomiast druga część odwiedzin związana była z VI Światowym Dniem Młodzieży w Częstochowie, który upamiętniony został blokiem (Fi bl. 99) zawierającym znaczek o nominale 3500 zł (Fi 3191) oraz kartką pocztową Cp 1019. Na fot. 12 pokazujemy bl. 99, na fot. 13 kartkę pocztową Cp 1019.

fot. 9

fot. 9

fot. 10

fot. 10

fot. 11

fot. 11

fot. 12

fot. 12

fot. 13

fot. 13

15 sierpnia 1992 roku Poczta Polska wydała dwa znaczki drukowane na przemian z dwoma przywieszkami upamiętniające Prymasa Tysiąclecia kard. Stefana Wyszyńskiego (znaczek o nominale 1500 zł – Fi 3247) oraz pierwszą rocznicę Światowego Dnia Młodzieży w Częstochowie (znaczek o nominale 3000 zł – Fi 3248). Jeden z tych znaczków pokazujemy na fot. 14.

fot. 14

fot. 14

Natomiast 16 października 1993 roku upamiętniła Poczta 15. rocznicę pontyfikatu Jana Pawła II wydaniem bloku o nominale 20000 zł – blok nr 109, znaczek z bloku Fi 3323 (fot. 15).

Kolejne dwie emisje związane z Janem Pawłem II to dwie kartki pocztowe wydane w 1994 roku. Pierwsza 20 czerwca 1994 z okazji Zjazdu absolwentów KUL (Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego) – Cp 1072, gdzie na znaku opłaty widać pomnik Jana Pawła II i kardynała Stefana Wyszyńskiego. Druga ukazała się 29 czerwca 1994 roku z okazji podniesienia sanktuarium w Leśnej Podlaskiej do rangi bazyliki mniejszej. W części ilustracyjnej tej kartki jest herb Jana Pawła II (Cp 1073).

fot. 15

fot. 15

18 maja 1995 roku Poczta wydała znaczek o nominale 80 gr (Fi 3388) z okazji przypadających w tym dniu 75. urodzin Ojca Świętego Jana Pawła II (fot. 16).

fot. 16

fot. 16

W 1997 roku odbywał się we Wrocławiu 46. Międzynarodowy Kongres Eucharystyczny. Z tej okazji wydała Poczta 6 maja 1997 roku znaczek o nominale 50 gr (Fi 3501). Kongres był okazją do kolejnej pielgrzymki do Polski papieża Jana Pawła II – oficjalnie piątej. Upamiętniono ją wprowadzonym do obiegu 28 maja znaczkiem o nominale 1,10 zł (Fi 3507) wydanym w bloku (bl. 117) oraz kartką pocztową Cp 1145 wprowadzoną do obiegu 15 maja 1997 roku. Wydawnictwa te pokazano na fot. 17 (blok) i fot. 18 (kartka).

fot. 17

fot. 17

fot. 18

fot. 18

16 października 1998 roku wprowadziła Poczta Polska do obiegu znaczek o nominale 65 gr (Fi 3584) upamiętniający 20. rocznicę pontyfikatu Jana Pawła II (fot. 19).

fot. 19

fot. 19

W 1999 roku miała miejsce kolejna – oficjalnie szósta – pielgrzymka do Ojczyzny. 5 czerwca 1999 Poczta wprowadziła do obiegu serię czterech znaczków o nominałach: 60 gr, 70 gr, 1 zł i 1,40 zł. (Fi 3620-23). Znaczki te drukowano w arkuszach po 20 sztuk oraz arkusikach zawierających cztery paski tych znaczków, każdy inny obok siebie (fot. 20). Wydano także kartkę pocztową Cp 1208. Natomiast 2 kwietnia 1999 roku weszły do obiegu dwie kartki pocztowe emisji: Matka Boska Katyńska (Cp 1202) i Matka Boska Kozielska (Cp 1203). W części ilustracyjnej tych kartek są zdjęcia Jana Pawła II z kapelanem Rodzin Katyńskich ks. Prałatem Zdzisławem Peszkowskim. Kartki te pokazujemy na fot. 21 i fot. 22.

fot. 20

fot. 20

fot. 21

fot. 21

fot. 22

fot. 22

Wreszcie nadszedł rok 2000 – Rok Wielkiego Jubileuszu 2000 lat od narodzenia Jezusa Chrystusa, syna Bożego. W roku jubileuszowym ukazało się pięć emisji znaczków Poczty Polskiej związanych z Janem Pawłem II. I tak 7 kwietnia wszedł do obiegu 1 znaczek o nominale 80 gr (Fi 3672) emisji Kościół na progu trzeciego millenium (fot 23). Następnie 26 kwietnia weszły do obiegu dwa znaczki i blok emisji Kraków – Europejskie Miasto Kultury. Na znaczku o nominale 1,55 zł (Fi 3678) jest między innymi postać Jana Pawła II (fot. 24). Kolejna emisja z dnia 9 maja 2000 roku to 80-ta rocznica urodzin Jana Pawła II. W ramach tej wspólnej emisji z Pocztą Watykanu weszły do obiegu 3 znaczki o nominałach 80 gr, 1,10 zł i 1,55 zł (Fi 3682-4). Prezentujemy je na fot. 25. 1 lipca 2000 roku wprowadzono do obiegu dwa znaczki o nominałach 80 gr i 1,55 zł (Fi 3696-7) emisji zatytułowanej Pielgrzymka narodowa do Rzymu z okazji Roku Świętego (fot. 26). Wreszcie 15 listopada 2000 roku ukazały się dwa znaczki emisji 60. rocznica zbrodni katyńskiej o nominałach 70 i 80 groszy (Fi 3719 – 20). Na znaczku o nominale 80 gr widać postać Jana Pawła II przed pomnikiem Poległym i Pomordowanym na Wschodzie na warszawskim Muranowie (fot. 27).

fot. 23

fot. 23

fot. 24

fot. 24

fot. 25

fot. 25

fot. 26

fot. 26

fot. 27

fot. 27

Na zakończenie tej prezentacji oficjalnych wydawnictw Poczty Polskiej pragnę zrobić jeden wyjątek i pokazać kartkę beznominałową (fot. 28), wydaną za zgodą Rejonowego Urzędu Poczty w Krakowie w 2005 roku, upamiętniającą jednak wydarzenie z roku 2000 i to związane ściśle z Akademią Górniczo-Hutniczą. Tym doniosłym w dziejach AGH wydarzeniem było nadanie przez Senat 2 lutego 2000 roku tytułu doktora honoris causa AGH Ojcu Świętemu Janowi Pawłowi II, a następnie uroczyste jego wręczenie 3 kwietnia 2000 roku w Sali Konsystorskiej Pałacu Apostolskiego na Watykanie. Wręczenia dokonał Rektor AGH prof. Ryszard Tadeusiewicz w obecności Ministra Edukacji prof. Mirosława Handke (poprzedniego rektora AGH) oraz licznej grupy członków Senatu AGH. Ilustrację kartki stanowi zdjęcie z tej uroczystości autorstwa kolegi Pawła Sulińskiego, na którym obok Ojca Świętego siedzą: po Jego prawej stronie Minister Edukacji prof. Mirosław Handke, a po lewej JM Rektor prof. Ryszard Tadeusiewicz. Kartka ta została wydana z błędem w dacie nadania dhc – 3 lutego zamiast 2 lutego, który poprawiono drukując ponownie cały nakład. Jednak część kartek z błędną datą znalazła się w obiegu.

Stanisław Mitkowski

fot. 28

fot. 28

Karta wydrukowana z błędem, błędna data nadania doktoratu - fot. 28

Karta wydrukowana z błędem, błędna data nadania doktoratu - fot. 28