Jan Paweł II na znakach pocztowych Poczty Polskiej

Szczegóły: Kategoria: Numer 12; 25 listopad 2014

(cz. I wydania z lat 1979–2000)

27 kwietnia 2014 roku miała miejsce w Rzymie, na Placu Świętego Piotra, kanonizacja dwóch wielkich papieży Jana XXIII i Jana Pawła II, której uroczyście dokonał Ojciec Święty Franciszek, w obecności emerytowanego papieża Benedykta XVI. To doniosłe wydarzenie wyniesienia na ołtarze Karola Wojtyły – Jana Pawła II, między innymi doktora honoris causa AGH, upamiętniły emisje znaczków pocztowych wielu państw świata. W tym opracowaniu pragnę przypomnieć emisje Poczty Polskiej poświęcone osobie naszego doktora honorowego. Emisjami tymi były znaczki pocztowe, kartki z wydrukowanym znaczkiem oraz jedna koperta. Te oficjalne wydania znaków pocztowych uzupełniają setki datowników okolicznościowych i kartek pocztowych beznominałowych.

Pierwszą była emisja z okazji pierwszej pielgrzymki do Ojczyzny w 1979 roku. Składały się na nią wprowadzone do obiegu 2 VI 1979: blok o nominale 50 zł wydany w dwóch wersjach kolorystycznych – srebrnej i złotej (Fi 2484 a, b; bl. 62 a, b) oraz dwa znaczki o nominałach 1,50 zł i 8,40 zł (Fi 2482 – 3). Na fot. 1 prezentujemy wersję srebrną bloku, ostemplowaną datownikiem okolicznościowym stosowanym w Gnieźnie. Natomiast na fot. 2 pokazujemy oba znaczki w tym fragment koperty przygotowanej przez Pocztę Polską ze znaczkiem za 1,50 zł przedstawiającym Jana Pawła II na tle Kościoła Mariackiego, ostemplowanym datownikiem okolicznościowym stosowanym w Krakowie. Warto zwrócić uwagę na niezwykle małe wymiary datownika krakowskiego, sprzeczne z obowiązującymi w tym zakresie przepisami pocztowymi. Widać zadbał o to ktoś, pragnący przypodobać się w ten sposób ówczesnej władzy.

fot. 1

fot. 2

W 1983 roku, po zawieszeniu stanu wojennego, miała miejsce druga pielgrzymka Jana Pawła II do Polski, związana z 600-leciem obecności na Jasnej Górze obrazu „Czarnej Madonny”, obchodzonym rok wcześniej. Wizytę upamiętniła Poczta Polska emisją dwóch znaczków o nominałach 31 zł i 65 zł (Fi 2720-21) i znaczka o nominale 65 zł w bloku (Fi bl. 77), wprowadzonych do obiegu 16 czerwca 1983 roku. Znaczki te prezentujemy na fot. 3. Tego samego dnia wprowadzono także do obiegu serię 7 kartek pocztowych i 1 kopertę z wydrukowanymi znakami opłaty, tak zwanych całostek. Noszą one numery Fi Cp 830-36 oraz Fi Ck 74. Warto też odnotować, że kartka Cp 830 wydrukowana została w dwóch wersjach: z nieprawidłową (którą wycofano z obiegu) i prawidłową kolejnością herbów Watykanu i Polski. Na fot. 4 pokazujemy wersję tej kartki wycofanej z obiegu. Natomiast na fot. 5 prezentujemy kartkę Cp 831 ostemplowaną datownikiem okolicznościowym upamiętniającym kanonizację Brata Alberta, której na krakowskich Błoniach dokonał Jan Paweł II.

fot. 3

fot. 4

fot. 5

Kolejna, trzecia pielgrzymka do Ojczyzny miała miejsce w 1987 roku. Upamiętniła ją Poczta Polska kilkoma emisjami wprowadzonymi do obiegu 8 czerwca 1987 roku. Były nimi: blok (Fi bl. 88) zawierający znaczek o nominale 50 zł (Fi 2950), przedstawiający Zamek Królewski w Warszawie pomiędzy dwoma przywieszkami z portretami Jana Pawła II po lewej stronie i gen. W. Jaruzelskiego po prawej stronie znaczka (fot. 6). Kolejna emisja to dwa znaczki o nominałach 15 zł i 45 zł (Fi 2951-2). Znaczki te drukowane były w arkusikach po 6 parek 15 + 45 zł. Wreszcie wydano blok o nominale 50 zł (bl. 89, znaczek w bloku Fi 2953). Na fot. 7 pokazano dwie parki znaczków i blok 89. Wydano także serię dziewięciu całostek (kartek pocztowych) – Cp 950-58. Jedną z tych kart (Cp 953) pokazujemy na fot. 8.

fot. 6

fot. 7

fot. 8

18 maja 1990 roku Poczta upamiętniła jednym znaczkiem o nominale 1000 zł (Fi 3117) 70. rocznicę urodzin Jana Pawła II (fot. 9).

Rok później miała miejsce kolejna wizyta w Polsce – oficjalnie czwarta, podzielona na dwie części, a więc praktycznie były to czwarte i piąte odwiedziny Polski. 1 czerwca 1991 roku wprowadziła Poczta do obiegu dwa znaczki o nominałach 1000 zł i 2000 zł (Fi 3186-7) – fot. 10 oraz serię czterech kartek Cp 1015-18. Jedną z nich (Cp 1015) pokazano na fot. 11. Natomiast druga część odwiedzin związana była z VI Światowym Dniem Młodzieży w Częstochowie, który upamiętniony został blokiem (Fi bl. 99) zawierającym znaczek o nominale 3500 zł (Fi 3191) oraz kartką pocztową Cp 1019. Na fot. 12 pokazujemy bl. 99, na fot. 13 kartkę pocztową Cp 1019.

fot. 9

fot. 10

fot. 11

fot. 12

fot. 13

15 sierpnia 1992 roku Poczta Polska wydała dwa znaczki drukowane na przemian z dwoma przywieszkami upamiętniające Prymasa Tysiąclecia kard. Stefana Wyszyńskiego (znaczek o nominale 1500 zł – Fi 3247) oraz pierwszą rocznicę Światowego Dnia Młodzieży w Częstochowie (znaczek o nominale 3000 zł – Fi 3248). Jeden z tych znaczków pokazujemy na fot. 14.

fot. 14

Natomiast 16 października 1993 roku upamiętniła Poczta 15. rocznicę pontyfikatu Jana Pawła II wydaniem bloku o nominale 20000 zł – blok nr 109, znaczek z bloku Fi 3323 (fot. 15).

Kolejne dwie emisje związane z Janem Pawłem II to dwie kartki pocztowe wydane w 1994 roku. Pierwsza 20 czerwca 1994 z okazji Zjazdu absolwentów KUL (Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego) – Cp 1072, gdzie na znaku opłaty widać pomnik Jana Pawła II i kardynała Stefana Wyszyńskiego. Druga ukazała się 29 czerwca 1994 roku z okazji podniesienia sanktuarium w Leśnej Podlaskiej do rangi bazyliki mniejszej. W części ilustracyjnej tej kartki jest herb Jana Pawła II (Cp 1073).

fot. 15

18 maja 1995 roku Poczta wydała znaczek o nominale 80 gr (Fi 3388) z okazji przypadających w tym dniu 75. urodzin Ojca Świętego Jana Pawła II (fot. 16).

fot. 16

W 1997 roku odbywał się we Wrocławiu 46. Międzynarodowy Kongres Eucharystyczny. Z tej okazji wydała Poczta 6 maja 1997 roku znaczek o nominale 50 gr (Fi 3501). Kongres był okazją do kolejnej pielgrzymki do Polski papieża Jana Pawła II – oficjalnie piątej. Upamiętniono ją wprowadzonym do obiegu 28 maja znaczkiem o nominale 1,10 zł (Fi 3507) wydanym w bloku (bl. 117) oraz kartką pocztową Cp 1145 wprowadzoną do obiegu 15 maja 1997 roku. Wydawnictwa te pokazano na fot. 17 (blok) i fot. 18 (kartka).

fot. 17

fot. 18

16 października 1998 roku wprowadziła Poczta Polska do obiegu znaczek o nominale 65 gr (Fi 3584) upamiętniający 20. rocznicę pontyfikatu Jana Pawła II (fot. 19).

fot. 19

W 1999 roku miała miejsce kolejna – oficjalnie szósta – pielgrzymka do Ojczyzny. 5 czerwca 1999 Poczta wprowadziła do obiegu serię czterech znaczków o nominałach: 60 gr, 70 gr, 1 zł i 1,40 zł. (Fi 3620-23). Znaczki te drukowano w arkuszach po 20 sztuk oraz arkusikach zawierających cztery paski tych znaczków, każdy inny obok siebie (fot. 20). Wydano także kartkę pocztową Cp 1208. Natomiast 2 kwietnia 1999 roku weszły do obiegu dwie kartki pocztowe emisji: Matka Boska Katyńska (Cp 1202) i Matka Boska Kozielska (Cp 1203). W części ilustracyjnej tych kartek są zdjęcia Jana Pawła II z kapelanem Rodzin Katyńskich ks. Prałatem Zdzisławem Peszkowskim. Kartki te pokazujemy na fot. 21 i fot. 22.

fot. 20

fot. 21

fot. 22

Wreszcie nadszedł rok 2000 – Rok Wielkiego Jubileuszu 2000 lat od narodzenia Jezusa Chrystusa, syna Bożego. W roku jubileuszowym ukazało się pięć emisji znaczków Poczty Polskiej związanych z Janem Pawłem II. I tak 7 kwietnia wszedł do obiegu 1 znaczek o nominale 80 gr (Fi 3672) emisji Kościół na progu trzeciego millenium (fot 23). Następnie 26 kwietnia weszły do obiegu dwa znaczki i blok emisji Kraków – Europejskie Miasto Kultury. Na znaczku o nominale 1,55 zł (Fi 3678) jest między innymi postać Jana Pawła II (fot. 24). Kolejna emisja z dnia 9 maja 2000 roku to 80-ta rocznica urodzin Jana Pawła II. W ramach tej wspólnej emisji z Pocztą Watykanu weszły do obiegu 3 znaczki o nominałach 80 gr, 1,10 zł i 1,55 zł (Fi 3682-4). Prezentujemy je na fot. 25. 1 lipca 2000 roku wprowadzono do obiegu dwa znaczki o nominałach 80 gr i 1,55 zł (Fi 3696-7) emisji zatytułowanej Pielgrzymka narodowa do Rzymu z okazji Roku Świętego (fot. 26). Wreszcie 15 listopada 2000 roku ukazały się dwa znaczki emisji 60. rocznica zbrodni katyńskiej o nominałach 70 i 80 groszy (Fi 3719 – 20). Na znaczku o nominale 80 gr widać postać Jana Pawła II przed pomnikiem Poległym i Pomordowanym na Wschodzie na warszawskim Muranowie (fot. 27).

fot. 23

fot. 24

fot. 25

fot. 26

fot. 27

Na zakończenie tej prezentacji oficjalnych wydawnictw Poczty Polskiej pragnę zrobić jeden wyjątek i pokazać kartkę beznominałową (fot. 28), wydaną za zgodą Rejonowego Urzędu Poczty w Krakowie w 2005 roku, upamiętniającą jednak wydarzenie z roku 2000 i to związane ściśle z Akademią Górniczo-Hutniczą. Tym doniosłym w dziejach AGH wydarzeniem było nadanie przez Senat 2 lutego 2000 roku tytułu doktora honoris causa AGH Ojcu Świętemu Janowi Pawłowi II, a następnie uroczyste jego wręczenie 3 kwietnia 2000 roku w Sali Konsystorskiej Pałacu Apostolskiego na Watykanie. Wręczenia dokonał Rektor AGH prof. Ryszard Tadeusiewicz w obecności Ministra Edukacji prof. Mirosława Handke (poprzedniego rektora AGH) oraz licznej grupy członków Senatu AGH. Ilustrację kartki stanowi zdjęcie z tej uroczystości autorstwa kolegi Pawła Sulińskiego, na którym obok Ojca Świętego siedzą: po Jego prawej stronie Minister Edukacji prof. Mirosław Handke, a po lewej JM Rektor prof. Ryszard Tadeusiewicz. Kartka ta została wydana z błędem w dacie nadania dhc – 3 lutego zamiast 2 lutego, który poprawiono drukując ponownie cały nakład. Jednak część kartek z błędną datą znalazła się w obiegu.

Stanisław Mitkowski

fot. 28

Karta wydrukowana z błędem, błędna data nadania doktoratu - fot. 28